کرمان، پایتخت تاریخی ایران

کرمان، یکی از کهن‌ترین و بزرگ‌ترین شهرهای ایران، در مرکز این کشور و در دشت لوت واقع شده است. این شهر با قدمتی بیش از 7 هزار سال، از مهم‌ترین مراکز تاریخی، فرهنگی و اقتصادی ایران محسوب می‌شود.

کرمان از شهرهای بزرگ ایران و مرکز استان کرمان درجنوب شرقی ایران است.این شهر در بخش مرکزی شهرستان کرمان قرار دارد و جمعیت آن طبق سرشماری سال 1385 مرکز آمار ایران برابر با 515,114 نفر بوده‌است.

تاریخچه کرمان

کرمان در دوران باستان یکی از مراکز مهم تمدن‌های ایران باستان بود. این شهر در دوران هخامنشیان، پایتخت تابستانی این امپراتوری بود و در دوران اشکانیان و ساسانیان نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود. کرمان در دوران اسلامی نیز به یکی از مراکز مهم تجاری و فرهنگی ایران تبدیل شد.

نام کرمان در دوره‌های قبل از اسلام، “بوتیا” و “کارامانیا” بوده است.

برخی عقیده دارند که کرمان دگرگون شده کلمه «کریمان» است و عده‌ای نیز آن را مشتق از “کارمانیا” قدیم به معنی “جایگاه دلاوری و نبرد” ذکر می‌کنند.

در حالی که تواریخ عرب و یهود، “کرمان” را فرزند هیتال یا هپتال از نبیره‌های نوح می‌دانند، کتب فارسی از طهمورث به عنوان جد وی یاد می‌کنند. هرودوت از شش نژاد فارسی نام می‌برد که یکی از آن‌ها “گرمانیان” است.

نام کرمان از نام یکی از ده شاخه اصلی پارسیان که به جنوب ایران آمدند گرفته شده‌است. شاخه‌های اصلی پارسیان عبارتند از: پاسارگادی؛ مارافی؛ کرمانی؛ ماسپی؛ پانتیالی؛ دِروسی؛ دایی؛ مَردی؛ دروپیکی و ساگارتی. کرمان در زمان هخامنشیان بخش عظیمی از شَهر (ساتراپی) فارس به‌شمار می‌رفت.

مرکز کرمان را در قدیم “گواشیر” و “بردشیر” می‌خواندند. “گواشیر” در اصل “کوره اردشیر”یعنی شهر اردشیر بوده که به تدریج “گواشیر” شده است.
از لحاظ تاریخی سابقه سکونت و استقرار انسان در دیار کرمان به هزاره چهارم قبل از میلاد می‌رسد.

قبل از آمدن آریائی ها،در این سرزمین ،تمدن های متعدد توسط مردمان بومی به وجود آمده بود که به عنوان نمونه تمدن بزرگ اَرَت(ARATA)درکناره های حاصلخیز هلیل رود ،قسمتی از جنوب کرمان رازینت می داده ، این تمدن اکنون با نام شهر دقیانوس تمام فرضیه ها و نظریات کارشناسان و صاحب نظران تاریخ و باستان شناسی درباره ی خاستگاه اولین تمدن های جهان را دگرگون کرده و بعید نیست ایالت باستانی کارمانیا(کرمان امروزی) به عنوان اولین جایگاه پیدایش تمدن در جهان باستان شناخته شود.

به روایت منابع ، در عهد هخامنشیان ایالت کرمان از اهمیت بسیاری برخوردار بوده در لوحه ی زرین تخت جمشید نوشته اند:«چوب ساختمان های کاخ تخت جمشید را از کرمان آورده اند» و نکات مهم دیگری در لوحه های گلی تخت جمشید به دست آمده که با خط میخی نوشته هایی درباره کرمان دارد.

در پایان حکومت هخامنشیان ایالت کرمان نیز مثل دیگر ایالت ها،مورد تهاجم اسکندر مقدونی و سپاهیانش واقع گردید .توقف دو ماهه ی فاتح مقدونی ،خسارات سنگینی بر کرمان و مردمانش وارد آورد، پس از این نیز کرمان در معرض قتل عام و چپاولگری های جهانگشایان و غارتگران بیگانه قرار گرفت و آخرین یورش ویرانگر همراه با قتل عام و اعمال شنیع غیر انسانی را بنیانگذار سلسله ی قاجار، آقا محمد خان ، در سال ۱۲۰۹ هجری قمری انجام داد که قصه ی پر غصه اش مشهور است.

از نکات قابل توجه در تاریخ کرمان این که ، هیچ گاه کرمان به همسایگان خود تجاوز ننموده و دیگر آن که تمام مهاجمان پیروز،پس از تشکیل دادن حکومت ،در اجتماع مردم کرمان ،آن چنان تحت تأثیر فرهنگ غنی و ریشه دار کرمان قرار گرفتند که بتدریج محو شدند؛و پادشاهان محلی سلجوقی و قراختایی خود را از کرمانی ها کرمانی تر می دانستند و عادات و آداب و رسوم و سنتها و فرهنگ بومی کرمان را پذیرفتند؛بنابراین،اگر قول ژان اوبن(Jean obin)را بپذیریم که گفته :«هرکس تاریخ کرمان را خوب مطالعه کند،شاید راهی به فلسفه ی تاریخ عالم ببرد»سخن به گزاف نگفته است.

موقعیت جغرافیایی کرمان

کرمان در مرکز ایران و در دشت لوت واقع شده است. این شهر از شمال به کوه‌های جوپار و از جنوب به کویر لوت محدود می‌شود. کرمان دارای آب و هوای گرم و خشک است.

جمعیت کرمان

جمعیت کرمان بر اساس سرشماری سال 1401، بالغ بر 1.3 میلیون نفر است. این شهر از نظر جمعیت، پنجمین شهر بزرگ ایران محسوب می‌شود.

آب و هوای کرمان

کرمان دارای آب و هوای گرم و خشک است. تابستان‌های این شهر بسیار گرم و خشک و زمستان‌های آن معتدل است. میانگین دمای سالانه کرمان 18 درجه سانتیگراد است.

جاذبه‌های گردشگری کرمان

جاذبه های گردشگری شهر کرمان

کرمان دارای جاذبه‌های گردشگری متعددی است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

کرمان جاذبه های تاریخی بی نظیری دارد که بارها و بارها ارزش دیدن را دارند. از مهمترین جاذبه های گردشگری این شهر می توان اشاره کرد به قلعه دختر، گنبد جبلیه، مسجد جامع مظفری، قلعه اردشیر، بازار ابراهیم خان، حمام ابراهیم خان، حمام ابراهیم خان، مجموعه گنجعلی خان، ارگ تاریخی بم، ارگ راین، یخدان مویدی، پارک جنگلی پردیسان قائم، باغ شازده ماهان، باغ فتح آباد، موزه هنرهای معاصر صنعتی، کتابخانه ملی کرمان، آبشارهای سیمک و گندم بریان.

* ارگ تاریخی کرمان
* گنبد مشتاقیه
* مسجد جامع کرمان
* بازار کرمان
* مقبره شاه نعمت‌الله ولی
* موزه مردم‌شناسی کرمان
* سد شاه عباسی
* باغ شاهزاده ماهان

فرهنگ و هنر کرمان

کرمان دارای فرهنگ و هنر غنی و پربار است. این شهر مهد هنرهای سنتی ایرانی مانند قالی‌بافی، سفالگری، منبت‌کاری و معماری است.

غذاهای محلی کرمان

کرمان دارای غذاهای محلی خوشمزه‌ای است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

* گوشت قورمه
* حلیم
* قاتق
* چنگال خورش
* حلیم بادمجان
* خورشت قیمه
* کباب کوبیده
* آش رشته

اقتصاد کرمان

اقتصاد کرمان بر پایه کشاورزی، صنعت و گردشگری است. این شهر از نظر کشاورزی، یکی از قطب‌های مهم تولید پسته، انار و خرمای ایران است. کرمان همچنین دارای صنایع متعددی مانند صنایع معدنی، نساجی و صنایع دستی است.

مساحت کرمان

کرمان دارای مساحتی بالغ بر 100 هزار کیلومتر مربع است. این شهر از بزرگ‌ترین شهرهای ایران از نظر مساحت محسوب می‌شود.

حیوانات کرمان

کرمان دارای گونه‌های متنوعی از حیوانات است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

* گرگ
* روباه
* کفتار
* عقاب
* شاهین
* کبوتر
* خرگوش
* سوسمار

شهرهای همسایه کرمان

شهرهای همسایه کرمان عبارتند از:

* رفسنجان
* سیرجان
* بافت
* زرند
* راور
* بم
* فهرج
* خاش

نتیجه

کرمان، یکی از کهن‌ترین و بزرگ‌ترین شهرهای ایران، دارای تاریخچه، فرهنگ، هنر، غذا و طبیعت منحصربه‌فرد است. این شهر یکی از مهم‌ترین مراکز تاریخی، فرهنگی و اقتصادی ایران محسوب می‌شود.