گرگان، شهری با تاریخ و فرهنگ غنی

گرگان یکی از شهرهای سرسبز و بسیار زیبای بخشِ شمالی کشور عزیزمان ایران و مرکز استان گلستان است. این شهر با توجه به جاذبه‌های دیدنی و تفریحی بی‌شماری که دارد، یکی از شهرهای گردشگری ایران محسوب می‌شود و در هر فصلی از سال پذیرای گردشگران و طبیعت دوستان زیادی است.

تاریخچه

گرگان یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران است. این شهر در دوران باستان به نام‌های مختلفی مانند “گوران”، “جرجان”، “جرجانیه” و “گورگن” شناخته می‌شد. گرگان در دوران هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان یکی از شهرهای مهم ایران بود و در دوران اسلامی نیز به عنوان پایتخت حکومت‌های مختلفی مانند سامانیان، غزنویان و سلجوقیان ایفای نقش می‌کرد.

گرگان دارای پیشینه تاریخی طولانی است. بنا بر گفته‌های مورخان عده‌ای از مهاجران اقوام آریایی بعد از ورود به ایران منطقه هیرکانی، یا گرگان امروز را برای سکونت خود برگزیدند. بر اساس شواهد تاریخی موجود، سابقه سکونت ۶۰۰۰ ساله در این منطقه در بسیاری از شواهد تاریخی کشورمان مشهود است. تا سال ۱۳۱۶ خورشیدی، نام اولیه و قدیمی این شهر استرآباد بوده و در طی سال های طولانی به عنوان یکی از مراکز شکوفایی فرهنگی حکومت صفویان محسوب می‌شده است. در این دوره نام دارالمومنین را برای این منطقه در نظر گرفتند. در دی ماه سال ۱۳۱۱ شمسی به دستور رضا شاه پهلوی نام گرگان امروزی بر روی این دشت سرسبز گذاشته شد. این نام از ریشه عربی کلمه جرجان گرفته شده و علت آن سرسبزی و آبادی دائمی این دشت بوده است. شهر گرگان یا همان استرآباد قدیم پس از تلاش های مداوم بعد از ۶۰ سال در نهایت در نیمه دوم سال ۱۳۷۶ به صورت رسمی به عنوان یکی از شهرستان های استان گلستان شناخته شد. مردم گرگان کاملا به زبان فارسی و لهجه‌ ترکیب شده‌ای از لهجه‌های گرگانی اصیل، سیستانی، مازندرانی و ترکمنی سخن می‌گویند. بافت شهر گرگان در دورانی که به استرآباد شهرت داشت، از ۵ دروازه برخوردار بود که شیوه باز شدن هر یک از این دروازه‌ها به جهت مخالف از جهت‌های یکدیگر بوده است. بر اساس روایت‌ها، آقا محمدخان قاجار در این شهر به دنیا آمده است. به همین خاطر نگاه ویژه‌ای به شهر تاریخی محل تولدش داشته تا جایی که با دستور و نظارت مستقیم خود آقا محمد خان دیوار باروی تخریب شده این شهر توسط نادرشاه افشار، مجددا بازسازی و تعمیر شد. بافت تاریخی گرگان به عنوان یکی از آثار ملی کشور ایران در سال ۱۳۱۰ شمسی به ثبت فهرست میراث ملی ایران رسیده است.

موقعیت جغرافیایی

گرگان در شمال ایران و در استان گلستان واقع شده است. این شهر در دشت گرگان قرار دارد و از شمال به دریای خزر، از جنوب به کوه‌های البرز، از شرق به استان خراسان شمالی و از غرب به استان مازندران محدود می‌شود.

جمعیت

جمعیت گرگان در سال 1401 برابر با 1 میلیون و 500 هزار نفر است. این شهر از نظر جمعیت، سومین شهر بزرگ استان گلستان محسوب می‌شود.

آب و هوا

گرگان در شرق دریای خزر قرار دارد و آب‌وهوای آن تا حدودی با قسمت‌های غربی دریای خزر متفاوت است. شدت شرجی بودن هوا در این منطقه نسبت به استان‌های گیلان و مازندران کمتر است. با این‌حال، در تابستان هوای گرگان گرم و شرجی می‌شود. در بهار و پاییز، گرگان هوای مطبوع را تجربه می‌کند. هوای گرگان در زمستان سرد و همراه با بارش برف و باران است. گرگان به دلیل کوهستانی بود، در فصل زمستان هوای برفی را نیز تجربه می‌کند. میزان بارش در گرگان به نسبت مناطق غربی دریای خزر بسیار کمتر بوده و همین امر باعث شده تا هوای گرگان در فصل‌های خشک مطبوع‌تر باشد. بارش‌های گرگان از اوایل مهرماه شروع می‌شود و تا اواخر اردیبشهت ادامه دارد. نکته جالب دیگر اینکه، بخش‌های جنوبی گرگان، اقلیم کوهستانی و قسمت‌های شمالی، اقلیم نیمه مرطوب دارند.

جاذبه‌های گردشگری

گرگان دارای جاذبه‌های گردشگری طبیعی و تاریخی بسیاری است. از جمله مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری این شهر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

* دریاچه آشوراده
* جنگل‌های هیرکانی
* آبشار شیرآباد
* غار قارنیارق
* موزه گرگان
* بازار گرگان

فرهنگ و هنر

گرگان دارای فرهنگ و هنر غنی است. از جمله مهم‌ترین جلوه‌های فرهنگی این شهر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

* موسیقی محلی
* رقص محلی
* صنایع دستی

غذاهای محلی

گرگان دارای غذاهای محلی خوشمزه بسیاری است. از جمله مهم‌ترین غذاهای محلی این شهر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

* آش ترش گرگان
* کباب قزل آلا
* سیرابی
* ته چین گرگانی
* آش ماست گرگانی

اقتصاد

اقتصاد گرگان بر پایه کشاورزی، صنعت و گردشگری استوار است. از جمله مهم‌ترین محصولات کشاورزی این شهر می‌توان به گندم، جو، ذرت، برنج و میوه اشاره کرد. صنایع مهم گرگان شامل صنایع غذایی، نساجی، چرم و ماشین‌سازی است. گردشگری نیز یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی گرگان محسوب می‌شود.

مساحت

مساحت گرگان برابر با 240 کیلومتر مربع است.

حیوانات

از جمله حیوانات بومی گرگان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

* گربه جنگلی
* پلنگ ایرانی
* گوزن زرد ایرانی
* خرس قهوه‌ای
* گراز

شهرهای همسایه

شهرهای همسایه گرگان عبارتند از:

* بندر ترکمن
* گنبد کاووس
* آق قلا
* علی‌آباد کتول
* آزادشهر

نتیجه

گرگان شهری با تاریخ و فرهنگ غنی است که جاذبه‌های گردشگری بسیاری را در خود جای داده است. این شهر از نظر اقتصادی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. گرگان یکی از قطب‌های گردشگری و اقتصادی شمال ایران محسوب می‌شود.