سِمنان یکی از شهرهای ایران، مرکز استان سمنان و شهرستان سمنان است. این شهر، در جنوب رشته کوه البرز و شمال دشت کویر، در فاصله ۲۱۶ کیلومتری تهران و در راه تهران به خراسان، در مسیر جاده ۴۴ قرار گرفته‌است.
این شهر، از شرق با شهرستان دامغان، از شمال با مهدیشهر و از غرب با سرخه همسایه است. در طول جغرافیایی ۵۳ درجه و ۲۳ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۵ درجه و ۳۴ دقیقه، واقع شده و ارتفاع متوسط آن از سطح دریا، ۱۱۳۰ متر است. همچنین، فاصله آن تا تهران، ۲۱۶ کیلومتر است و به راه‌آهن سراسری تهران_مشهد، متصل می‌باشد و دارای فرودگاه است. سمنان پرجمعیت‌ترین شهر استان می‌باشد.آب و هوای شهر سمنان، گرم و خشک است. سمنان یکی از گزینه‌های انتقال پایتخت سیاسی کشور در سال ۱۳۹۲ بود.
تاریخچه
سمنان، در دوران باستان، بخشی از چهاردهمین ایالت تاریخی ورن (ورنه)، از تقسیمات شانزده‌گانه اوستایی بود. بنای اولیه شهر سمنان را به طهمورث دیوبند از پادشاهان پیشدادی نسبت می‌دهند سمنان، در طول دوران امپراتوری هخامنشی پارس، شهر مهم و دارای شکوه و بزرگی بود. پس از حمله اسکندر-که منجر به سقوط امپراتوری هخامنشی و ایجاد امپراتوری سلوکی در ایران شد-، منطقه‌ای که سمنان را رهبری می‌کرد، به عنوان کومش، شناخته شد. آغاز دوران باشکوه‌تر و رونق شهر سمنان، پس از روی کار آمدن امپراتوری اشکانیان بود.
مردم
گویش محلی مردم سمنان، گویش سمنانی است که میان شمار کمی از مردم به ویژه افراد کهن سال و قدیمی رواج دارد. زبان سمنانی به علت ویژگی ویژه خود مورد توجه دانشمندان و ایران شناسان بسیار قرار گرفته‌است. این زبان از زبان‌های ایرانی شاخه شمال باختری است. ایران‌شناسان بسیاری چون پرفسور کریستن سن، هوتوم سیندلر، ویلهلم لیکر، جرج مورگن و استایرن پژوهشهای جامعی دربارهٔ زبان سمنانی انجام داده‌اند. همچنین نزدیک‌ترین زبان به زبان راجی، سمنانی است. گفتنی است اگرچه زبان سمنانی هنوز هم توسط مردم سمنان به کار می‌رود، ولی نسل جدید سمنانی‌ها با وجود فهمیدن آن به این زبان باستانی کمتر سخن می‌گویند.
آب و هوا
آب و هوای این شهر در تابستان، گرم و در زمستان، سرد می‌باشد.آب و هوای شهر سمنان، گرم و خشک است. بارندگی‌های این شهر، اکثراً در فصول سرد سال، صورت می‌گیرد و میزان متوسط بارندگی سالانه آن، ۱۴۰ میلی‌متر می‌باشد. متوسط درجه حرارت سالانه ۰۱/۱۷ درجه سانتیگراد است و این، در حالی است که حداکثر، مطلق حرارت ۵/۴۳ درجه سانتیگراد و حداقل مطلق ۴/۸- درجه سانتیگراد، گزارش شده‌است. همچنین، متوسط تعداد روزهای یخبندان در طول سال در حدود ۴۸ روز است.بادهای کویری و غربی نیز، در آب و هوای سمنان، تأثیر دارند.
عوارض طبیعی
در جنوب سمنان، مناطقی چون دشت کویر، ریگ جن، تپه دلازیان، و تپه‌های میرک دلازیان از مهم‌ترین ویژگی‌های جغرافیایی به‌شمار می‌روند. رودخانه فصلی گل رودبار در شمال غرب این شهر و با سرچشمه گرفتن از رشته کوه‌های البرز و گذر از شهر درجزین به دشت کویر می‌ریزد. رود گل رودبار از سه کیلومتری باختر مهدیشهر سرچشمه گرفته و شاخابه رودهای ده‌صوفیان و شهمیرزاد و کاریزهای روستای درجزین به این رود می‌پیوندند. رود گل رود در شمال سمنان در جایی به نام «آب پخش کن» به ۵ شاخه بخش می‌شود.
صنایع دستی
صنایع دستی این شهر عبارت‌اند از:
- سفال و سرامیک
- دستباف‌ها
- پلاس و کرباس
- پارچه‌های پشمی
- چادرشب‌های ابریشمی و پشمی
- نمدمالی
- گلیم بافی
- قالی بافی
- زیور آلات سنتی
- خوشنویسی
- منبت‌کاری
جاذبه های مذهبی
امامزادگان ابراهيم و اسماعيل
امامزاده زين الدين
بقعه علويان
بقعه پيغمبران (سيم النبی و لام النبی)
جاذبه های تاريخی و باستانی:
اين شهر علاوه بر زيبايی‌های طبيعی با سابقه تاريخی چند هزار ساله به دليل واقع شدن در گذر حوادث ناشی از لشکرکشی‌ها و مهاجرت‌های بين شرق و غرب و مهم تر از همه داشتن تاريخ تمدن ديرينه دارای آثار باستانی متعدد ديدنی مربوط به دوره‌های مختلف تاريخ است که مبين قدمت کهن آن است :
مسجد جامع سمنان
مسجد جامع زاوقان سمنان
منار سلجوقی مسجد جامع : اين بنا قديمی ترين منار جنبان ايران می باشد در مرکز اين منار محوری چوبی قرار دارد که با تکان دادن آن کل منار حرکت ميکند
مسجد امام سمنان (مسجد شاه يا سلطانی)
گرمابه حضرت
موزه گرمابه پهنه سمنان
گرمابه ناسار و قلی و نخست
دروازه ارگ سمنان
بنای دارالحکومه (ميدان ابوذر)
بازار سمنان و مرده ها و شيخ علاءالدوله
برج چهل‌دختران
قلعه‌های سارو
قلعۀ پاچنار
قلعه کوشمغان وزاوغان و کهن‌دژ
دژ چرمينه
کاروانسرای سنگی آهوان(مربوط به قرن پنجم هجری)
کاروانسرای شاه سليمانی آهوان و شاه عباسی(صفويه)
آرامگاه شيخ علاءالدوله سمنانی و حکيم الهی سمنانی و پير نجم الدين
مقبره درويش محمود
تپه ناسار
مدرسه حاج فتحعلی بيگ
مدرسه صادق خان
يخدان آتشگاه
افزون بر اينها می‌توان به آب انبارها، قنات‌هايی با معماری منحصر به فرد و بافت قديم سمنان نيز اشاره کرد .
موزه ها
موزه گرمابه پهنه سمنان
پارک موزه دفاع مقدس سمنان
موزه هنرهای معاصر شرق کشور
