همدان یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران و جهان است که قدمت آن به بیش از ۷ هزار سال می‌رسد. این شهر در غرب ایران و در دامنه رشته‌کوه الوند قرار دارد. همدان به دلیل برخورداری از جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی، طبیعی و مذهبی، یکی از مقاصد گردشگری مهم ایران محسوب می‌شود.
تاریخچه
همدان در طول تاریخ شاهد حکومت‌های متعددی بوده است. از جمله مهم‌ترین این حکومت‌ها می‌توان به مادها، هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان، امویان، عباسیان، سلجوقیان، خوارزمشاهیان، ایلخانیان، تیموریان، صفویان، افشاریان، زندیان و قاجاریان اشاره کرد.
موقعیت جغرافیایی
همدان در غرب ایران و در دامنه رشته‌کوه الوند قرار دارد. این شهر از شمال به استان کردستان، از شرق به استان مرکزی، از جنوب به استان لرستان و از غرب به کشور عراق محدود می‌شود.
جمعیت
جمعیت شهر همدان طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، ۱٬۰۵۰٬۷۶۳ نفر بوده است.
آب و هوا
آب و هوای همدان معتدل کوهستانی است. تابستان‌های این شهر گرم و خشک و زمستان‌های آن سرد و برفی است.
جاذبه‌های گردشگری
همدان دارای جاذبه‌های گردشگری متعددی است که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* تپه باستانی هگمتانه: این تپه یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی ایران است که در سال ۲۰۱۶ به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شد.
* آرامگاه باباطاهر: این آرامگاه در شهر همدان قرار دارد و یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری این شهر محسوب می‌شود.
* مجموعه بازار همدان: این مجموعه بازار یکی از قدیمی‌ترین بازارهای ایران است که در سال ۱۳۹۰ به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شد.
* دژ ساسانی همدان: این دژ در شهر همدان قرار دارد و یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی این شهر محسوب می‌شود.
* غار علیصدر: این غار یکی از بزرگترین غارهای آبی جهان است که در شهر همدان قرار دارد.
فرهنگ و هنر
همدان دارای فرهنگ و هنر غنی است. از جمله مهم‌ترین هنرهای سنتی این شهر می‌توان به قالیبافی، سرامیک‌سازی، گیوه‌بافی، منبت‌کاری و سنگ‌تراشی اشاره کرد.
غذای محلی
همدان دارای غذاهای محلی خوشمزه‌ای است. از جمله مهم‌ترین غذاهای محلی این شهر می‌توان به کباب همدانی، آش دوغ همدانی، آبگوشت همدانی و حلوا همدانی اشاره کرد.
اقتصاد
اقتصاد همدان بر پایه کشاورزی، صنعت و گردشگری استوار است. از جمله مهم‌ترین محصولات کشاورزی این شهر می‌توان به گندم، جو، انگور، سیب، گردو و بادام اشاره کرد.
مساحت
مساحت شهر همدان ۱٬۱۷۹ کیلومتر مربع است.
حیوانات
از جمله مهم‌ترین حیواناتی که در همدان یافت می‌شوند می‌توان به گرگ، خرس، بز کوهی، قوچ، میش، آهو، کبک، قرقاول و تیهو اشاره کرد.
زبان و گویش مردم استان همدان
زبان اصلی برای برقراری ارتباط این استان، فارسی می باشد و در شهرستان های مرکزی به زبان فارسی صحبت می کنند. فارسی زبانان این استان دارای لهجه همدانی هستند. در قسمت شمالی استان همدان مانند شهرستان های درگزین، بها و کبودراهنگ ساکن هستند و به زبان آذری همدانی صحبت می کنند.2
در قسمتی جنوبی این استان مانند شهرستان های نهاوند و ملایر، اقوام لر سکونت دارند و به زبان لری صحبت می کنند و گویش این لری به گویش لری شمالی معروف است.
همچنین روستا های همجوار و نزدیک به استان های کرمانشاه و کردستان را مردم کرد با گویش های مختلف کردی مانند کردی کلهری و یا لکی صحبت می کنند. همچنین در این استان اقوام بسیار کمی هم وجود دارند که ارمنی و عبری صحبت می کنند
شهرهای همسایه
همدان با شهرهای زیر همسایه است:
* کرمانشاه
* ایلام
* لرستان
* زنجان
* همدان
* الوند
* ملایر
* نهاوند
مکان های دیدنی:
غار علیصدر.
مجسمهٔ شیرسنگی.
شهر باستانی هگمتانه.
کتیبه‌های گنجنامه.
گنبد علویان.
برج قربان.
مسجد جامع همدان.
آرامگاه استر و مردخای.
پیامبر بنی اسراییل حضرت حیقوق نبی(ع)
آرامگاه بوعلی سینا.
آرامگاه عارف قزوینی.
آرامگاه باباطاهر.
ارگ باستانی نوشیجان ملایر.
پارک سیفیه ملایر.
آرامگاه میررضی‌الدین.
سد اکباتان.
تپهٔ عباس‌آباد.
حمام حاج‌آقا تراب.
قلعه یزدگرد ملایر.
قلعه انوج ملایر.
شهر زیر زمینی سامن ملایر.
آتشکدهٔ بهرام.
تپه باستانی گونسپان ملایر.
غار سراب.
غار سوباشی.
غار قلی‌آباد.
روستای سیمین ابرو در 12کیلومتری همدان.
امامزاده خاتون.
قلعهٔ باشقورتاران.
قلعهٔ طوراقیه.
قلعهٔ سراب.
روستای سراب.
روستای آللان.
کوهستان قلی‌آباد.
آرامگاه حضرت یوشع بن نوح پیامبر یهود در ملایر.
کوهستان بوقاطی.
حمام اعظم.
سد کبودرآهنگ.
ستون سلوکی.
سراب گیان.
تپهٔ گیان
آتشکدهٔ گره‌چقا.
دژ گوراب ملایر.
مسجد جامع نهاوند.
تپهٔ باباقاسم.
کوه گرین.
سراب گنکاور کهنه.
سراب فارسبان.
سراب ملوسان.
سراب گاماسیاب.
امامزاده ابراهیم.
امامزاده محمد.
معبد لائودیسه.
تپهٔ ابوذر.
کوه آردوشان.
مقبرهٔ باباپیره.
پیل لاغه.
پیست اسکی تاریک‌دره.
کوزه گری در شهر لالجین.
دشت بهار.
مار چهل‌دم.
بام ملایر .
موزهٔ بوعلی.
موزهٔ تاریخ طبیعی همدان.
موزهٔ هگمتانه.
موزهٔ جامع نظری.
گور اسکندر.
مسجد شاه تهماسب.
کاروانسرای فرسفج.
امامزاده یحیی.
امامزاده محسن.
امامزاده اظهر درجزین.
مسجد پیغمبر.
مسجد میرزاتقی.
درهٔ مرادبیگ.
کلیسای همدان.
نتیجه‌گیری
همدان یکی از زیباترین و تاریخی‌ترین شهرهای ایران است که دارای جاذبه‌های گردشگری متعددی است. این شهر به دلیل برخورداری از فرهنگ و هنر غنی، یکی از مقاصد گردشگری مهم ایران محسوب می‌شود.
