زاهدان، پایتخت فرهنگی سیستان و بلوچستان
زاهدان، مرکز استان سیستان و بلوچستان، شهری در جنوب شرق ایران است. این شهر در دشت سیستان و در حاشیه کویر لوت واقع شده است. زاهدان از شمال به شهرستان زابل، از جنوب به شهرستان میرجاوه، از شرق به کشور پاکستان و از غرب به شهرستان خاش محدود می‌شود.
تاریخچه
تاریخچه زاهدان به دوران پیش از اسلام باز می‌گردد. در این دوران، این شهر به نام «کته» شناخته می‌شد. در دوران اسلام، زاهدان به عنوان مرکز حکومتی و نظامی سیستان مورد توجه قرار گرفت. در دوران قاجار، زاهدان به عنوان مرکز ایالت بلوچستان انتخاب شد. در دوران پهلوی، زاهدان به سرعت توسعه یافت و به یکی از شهرهای مهم ایران تبدیل شد.
موقعیت جغرافیایی
زاهدان در دشت سیستان و در حاشیه کویر لوت واقع شده است. این شهر در ارتفاع 1186 متری از سطح دریا قرار دارد. زاهدان دارای آب و هوای گرم و خشک است. متوسط دمای هوا در زاهدان در تابستان به 48 درجه سانتیگراد و در زمستان به 10 درجه سانتیگراد می‌رسد.
جمعیت
جمعیت زاهدان در سال 1401، برابر با 750,000 نفر است. از این تعداد، 450,000 نفر مرد و 300,000 نفر زن هستند. جمعیت زاهدان از اقوام مختلفی تشکیل شده است که از مهم‌ترین آنها می‌توان به بلوچ، فارس، سیستانی، تاجیک و کرد اشاره کرد.
آب و هوا
زاهدان دارای آب و هوای گرم و خشک است. متوسط دمای هوا در زاهدان در تابستان به 48 درجه سانتیگراد و در زمستان به 10 درجه سانتیگراد می‌رسد. میزان بارندگی در زاهدان بسیار کم است و در سال به طور متوسط 90 میلی‌متر می‌رسد.
جاذبه‌های گردشگری
زاهدان دارای جاذبه‌های گردشگری متعددی است که از مهم‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مسجد جامع زاهدان: این مسجد یکی از بزرگترین مساجد ایران است که در سال 1349 ساخته شده است.
- موزه مردم‌شناسی سیستان و بلوچستان: این موزه در سال 1377 تاسیس شده است و آثار تاریخی و فرهنگی سیستان و بلوچستان را به نمایش می‌گذارد.
- منطقه حفاظت‌شده کوه خواجه: این منطقه در 15 کیلومتری جنوب زاهدان واقع شده است و زیستگاه انواع حیوانات و گیاهان است.
- سد کپرگه: این سد در 35 کیلومتری جنوب زاهدان واقع شده است و یکی از بزرگترین سدهای ایران است.
- منطقه گردشگری کوه خواجه: این منطقه در 15 کیلومتری جنوب زاهدان واقع شده است و دارای جاذبه‌های طبیعی و تاریخی متعددی است.
فرهنگ و هنر
زاهدان دارای فرهنگ و هنر غنی است که از مهم‌ترین عناصر آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- موسیقی: موسیقی بلوچستان یکی از شاخه‌های مهم موسیقی ایرانی است. از مهم‌ترین سازهای موسیقی بلوچستان می‌توان به دوتار، سرنا و دهل اشاره کرد.
- رقص: رقص‌های محلی سیستان و بلوچستان از جمله رقص چوب، رقص شمشیر و رقص چوب بازی از جمله رقص‌های محلی این منطقه هستند.
- صنایع دستی: صنایع دستی سیستان و بلوچستان از جمله گلیم، جاجیم، حصیر و سوزن‌دوزی از جمله صنایع دستی این منطقه هستند.
غذا محلی
از مهم‌ترین غذاهای محلی زاهدان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- چنگال: این غذا از گوشت گوسفند یا مرغ تهیه می‌شود و با برنج سرو می‌شود.
- کباب کوبیده: این غذا از گوشت چرخ‌کرده گوسفند تهیه می‌شود و روی منقل کباب می‌شود.
- میرزاقاسمی: این غذا از بادمجان، گوجه‌فرنگی، تخم‌مرغ و ادویه تهیه می‌شود.
- خورش قیمه: این غذا از گوشت گوسفند، پیاز
